Den einaste retten palestinarar ikkje har blitt nekta er retten til å drøyme: Det femte nyhendebrevet (2024)
Den einaste retten palestinarar ikkje har blitt nekta er retten til å drøyme: Det femte nyhendebrevet (2024)
Av Vijay Prashad (frå https://thetricontinental.org/newsletterissue/icj-palestine-mural/)
Kjære vener,
Helsing frå skrivebordet til Tricontinental: Institute for Social Research.
Den 26. januar fann dommarane ved Den internasjonale domstolen (ICJ) at det er ‘sannsynleg’ at Israel driv med folkemord mot palestinarane i Gaza. ICJ bedde Israel om å ‘ta alle tiltak innan si makt for å hindre at det blir gjort alle handlingar’ som bryt med FN-konvensjonen om førebygging og straff av folkemord (1948). Sjølv om ICJ ikkje bad eksplisitt om ein våpenkvile (som dei gjorde i 2022 då dei beordra Russland til å ‘innstille [si] militære operasjon’ i Ukraina), viser ei lett lesing av denne ordren at for å følgje domstolens avgjerd, må Israel slutte å angripe Gaza. Som ein del av sine ‘førebelse tiltak’, bad ICJ Israel om å svare domstolen innan ein månad og skildre korleis dei har gjennomført ordren.
Sjølv om Israel allereie har avvist ICJ sine funn, aukar det internasjonale presset på Tel Aviv. Algerie har bedt FN sitt tryggingsråd om å handheve ICJ sin ordre, medan Indonesia og Slovenia har starta separate saker ved ICJ som vil byrje den 19. februar for å søkje ein rådgjevande meining om Israels kontroll over og politikk på okkuperte palestinske område, i tråd med ein FN-resolusjon som vart vedteken i desember 2022. I tillegg har Chile og Mexico bedt Den internasjonale straffedomstolen (ICC) om å etterforske brot som er gjort i Gaza.
Israels reaksjon på ICJ sin ordre var typisk avvisande. Landets nasjonale tryggingsminister, Itamar Ben Gvir, kalla ICJ ein ‘antisemittisk domstol’ og hevda at den ‘ikkje søkjer rettferd, men heller forfølging av jødiske folk’. Merkelig nok skulda Ben Gvir ICJ for å vere ‘stille under Holocaust’. Holocaust, som vart utført av det nazistiske tyske regimet og deira allierte mot europeiske jødar, romarar, homofile og kommunistar, fann stad mellom seint i 1941 og mai 1945, då den sovjetiske raude arméen frigjorde fangar frå Ravensbrück, Sachsenhausen og Stutthof. Men ICJ vart oppretta i juni 1945, ein månad etter at Holocaust tok slutt, og byrja sitt arbeid i april 1946. Israels forsøk på å delegitimere ICJ ved å seie at den var ‘stille under Holocaust’ når den faktisk ikkje var i eksistens, og så bruke den falske utsegna til å kalle ICJ ein ‘antisemittisk domstol’ viser at Israel ikkje har noko svar på grunnlaget for ICJ sin ordre.
I mellomtida held bombardementet av palestinarane i Gaza fram. Vennen min Na’eem Jeenah, direktør for Afro-Middle East Centre i Johannesburg, Sør-Afrika, har gått gjennom data frå ulike regjeringsdepartement i Gaza, så vel som medierapportar, for å spreie eit dagleg informasjonskort om situasjonen. Kortet frå 26. januar, datoen for ICJ sin ordre og den 112. dagen for folkemordet, viser at over 26 000 palestinarar, minst 11 000 av dei born, har blitt drepne sidan 7. oktober; 8 000 er sakna; nær 69 000 har blitt skadde; og nesten alle Gaza sine 2,3 millionar innbyggjarar har blitt fordrevne. Tala er forvirrande. I denne perioden har Israel skadd 394 skular og høgskular, øydelagt 99 av dei, så vel som 30 sjukehus og drepe minst 337 medisinsk personell. Dette er røynda som førte til folkemordssaka ved ICJ og domstolens førebelse tiltak, med ein dommar, Dalveer Bhandari frå India, som gjekk lenger og sa klårt at ‘all kamp og fiendtlegheit [må] stoppe umiddelbart’.
Blant dei døde er mange av Palestina sine målarar, poetar, forfattarar og skulptørar. Eit av dei slåande trekk ved palestinsk liv dei siste 76 åra sidan Nakba (‘Katastrofen’) i 1948 har vore den vedvarande rikdommen av palestinsk kulturell produksjon. Ein rask spasertur nedover nokon av gatene i Jenin eller Gaza by viser kor utbreidd studio og galleri er, stader der palestinarane insisterer på sin rett til å drøyme. I slutten av 1974 publiserte den sørafrikanske militante og kunstnaren Barry Vincent Feinberg ein artikkel i det afro-asiatiske tidsskriftet Lotus som opnar med ein interaksjon i London mellom Feinberg og ein ‘ung palestinsk poet’. Feinberg var nysgjerrig på kvifor, i Lotus, ‘eit uvanleg stort tal av dikt kjem frå palestinske poetar’. Den unge poeten, morosam av Feinberg si merknad, svara: ‘Det einaste folket mitt aldri har blitt nekta er retten til å drøyme’.
Malak Mattar, fødd i desember 1999, er ein ung palestinsk kunstnar som nektar å slutte å drøyme. Malak var fjorten år då Israel gjennomførte Operasjon Protective Edge (2014) i Gaza, og drepte over to tusen palestinske sivile på litt over ein månad - ein grufull pris som bygde på bombardementet av dei okkuperte palestinske områda som har halde på i meir enn ein generasjon. Malak si mor oppmoda henne til å måle som eit motgift mot traumet av okkupasjonen. Malak sine foreldre er begge flyktningar: faren hennar er frå al-Jorah (no kalla Ashkelon) og mora hennar er frå al-Batani al-Sharqi, ein av dei palestinske landsbyane langs kanten av det som no blir kalla Gaza-stripen. Den 25. november 1948 vedtok den nydanna israelske regjeringa Ordre nummer 40, som gav israelske soldatar løyve til å fordrive palestinarar frå landsbyar som al-Batani al-Sharqi. ‘Rolla di er å fordrive dei arabiske flyktningane frå desse landsbyane og hindre deira retur ved å øydelegge landsbyane … Brenn landsbyane og riv steinhusa’, skreiv dei israelske kommandantane.
Malak sine foreldre ber desse minna, men trass i den pågåande okkupasjonen og krigen, prøver dei å gje borna sine draumar og håp. Malak tok opp ein pensel og byrja å sjå for seg ein lysande verden av lyse fargar og palestinsk bilete, inkludert symbolet for sumud (‘standhaftigheit’): oliventreet. Sidan ho var tenåring, har Malak måla unge jenter og kvinner, ofte med babyar og duer, men, som ho fortalde forfattaren Indlieb Farazi Saber, er kvinnene sine hovud ofte hella til sida. Det er fordi, sa ho, ‘Om du står rett, oppreist, viser det at du er stabil, men med eit hovud hella til ei side, vekkjer det ei kjensle av å vere broten, ein svekkelse. Vi er menneske, som lever gjennom krigar, gjennom brutale augneblink … uthaldenheita glipp av og til’.
Malak og eg har hatt kontakt gjennom denne valden, frykta hennar tydeleg, styrken hennar merkeleg. I januar skreiv ho: ‘Eg arbeider med eit massivt måleri som skildrar mange sider av folkemordet’. På eit fem meter langt lerret laga Malak eit kunstverk som byrja å likne på Pablo Picasso sitt berømte Guernica (1937), som han måla for å minnast eit massakre av fascistiske Spania mot ein by i Baskarland. I 2022 publiserte FNs hjelpeorganisasjon for palestinske flyktningar i Midtausten (UNRWA) ein profil om Malak, og kalla henne ‘Palestina sin Picasso’. I artikkelen sa Malak: ‘Eg var så inspirert av Picasso at, i byrjinga av kunstreisa mi, prøvde eg å måle som han’. Dette nye måleriet av Malak speglar hjartesorga og standhaftigheita til det palestinske folket. Det er ei fordømming av Israels folkemord og ei stadfesting av palestinarane sin rett til å drøyme. Om du ser nøye på det, vil du sjå ofra for folkemordet: dei medisinske arbeidarane, journalistane og poetane; moskeane og kyrkjene; dei ugravne lika, dei nakne fangane og lika av små born; dei bomba bilane og dei flyktande flyktningane. Det er ein drake som flyg på himmelen, eit symbol frå Refaat Alareer sitt dikt ‘If I Must Die’ (‘du må leve for å fortelje historia mi … slik at eit born, ein stad i Gaza medan han ser himmelen i auga … ser draken, draken min du laga, flygande oppe i lufta og trur det er ein engel der som bringer tilbake kjærleik’).
Malak sitt arbeid er rotfesta i palestinske tradisjonar for måleri, inspirert av ei historie som går attende til arabisk kristen ikonografi (ein tradisjon som vart utvikla av Yusuf al-Halabi frå Aleppo på 1600-talet). Den ‘Aleppo-stilen’, som kunstkritikaren Kamal Boullata skreiv i Istihdar al-Makan, utvikla seg til ‘Jerusalem-stilen’, som lyste opp ikonografien ved å introdusere flora og fauna frå islamske miniatyrar og broderi. Då eg først såg Malak sitt arbeid, tenkte eg på kor passande det var at ho hadde gjenoppliva livet til Zulfa al-Sa’di (1905–1988), ein av dei viktigaste målarane i si tid, som måla palestinske politiske og kulturelle heltar. Al-Sa’di slutta å måle etter at ho vart tvungen til å flykte frå Jerusalem under Nakba i 1948; dei einaste måleria som er att, er dei ho bar med seg på hesteryggen. Sa’di tilbrakte resten av livet sitt med å undervise kunst til palestinske born på ein UNRWA-skule i Damaskus. Det var på ein slik UNRWA-skule at Malak lærte å måle. Malak såg ut til å plukke opp al-Sa’di sine penslar og måle for henne.
Det er ikkje overraskande at Israel har teke sikte på UNRWA, og lukkast med å oppmode fleire viktige regjeringar i Global Nord til å slutte å finansiere byrået, som vart oppretta av FNs generalforsamling si resolusjon 302 i 1949 for å ‘gjennomføre direkte lindring og arbeidsprogram for palestinske flyktningar’. I eit gitt år studerer ein halv million palestinske born som Malak på UNRWA-skular. Raja Khalidi, direktør for Palestina sitt økonomiske politikkforskingsinstitutt (MAS), seier om denne finansieringsstansen: ‘Gitt den langvarige usikre naturen til UNRWA sine finansar … og i lys av den vesentlege rolla deira i å tilby livsviktige tenester til palestinske flyktningar og om lag 1,8 millionar fordrevne personar i Gaza, å kutte finansieringa deira i eit slikt augneblink aukar trusselen mot livet mot palestinarar som allereie er i fare for folkemord’.
Eg oppmodar deg til å spreie Malak sitt veggmåleri, til å gjenskape det på veggar og offentlege plassar over heile verda. Lat det trenge inn i sjelene til dei som nektar å sjå det pågåande folkemordet av det palestinske folket.
Hjarteleg,
Vijay