Kina og kampen for fred
Den fylgjande teksten er basert på presentasjonar gjeve av medredaktør Carlos Martinez frå Friends of Socialist China under møte med Morning Star-lesarar og støttespelarar i Manchester (19. februar), Leeds (13. mars) og Brighton (24. mars). Temaet var Kina sin globale strategi.
Carlos svarar på påstanden frå vestlege politikarar og media om at Kina er ein aggressiv og ekspansiv makt, og samanliknar Kina si utanrikspolitiske historie med den til USA. Han viser at Kina sin utanrikspolitikk er basert på prinsippa om fred, utvikling og gjensidig samarbeid, og forklarar korleis denne tilnærminga har røter i Kina si historie og ideologi, og er i tråd med Kina sine overordna strategiske mål.
Carlos merkar seg også Kina si rolle i den globale kampen for multipolaritet og i prosjektet for global utvikling. Han framhevar Belte-veg-initiativet og Kina sin rolle i kampen mot klimakatastrofen.
Teksten konkluderer:
På spørsmål om fred, utvikling og vern av planeten er Kina på rett side av historia. Det er ei kraft for det gode. Som sosialistar, progressive, krigsmotstandarar og anti-imperialistar bør vi sjå på Kina som på vår side… Dei av oss som søkjer ei berekraftig framtid prega av fred og velstand, vennskap og samarbeid mellom folk, har eit ansvar for å motsetje oss denne nye kalde krigen, motsetje oss innesperring og innhegning, krevje fred, fremje samarbeid med Kina, fremje forståing av Kina, byggje folk-til-folk-band med Kina og gjere dette til ein viktig del av ein kraftfull anti-krigsrørsle som regjeringane våre ikkje kan ignorere.
Jenny Clegg adresserte også arrangementet i Manchester, Kevan Nelson i Leeds og Keith Bennett i Brighton.
Eg vil fokusere mine merknader på Kina sine internasjonale relasjonar og globale strategi. Dette er eit tema det er mykje misforståing og forvirring kring, særleg i ljos av den eskalerande nye kalde krigen som blir leia av Washington og som den britiske overklassa berre altfor gjerne blir med på.
Hovudstraumsmedia er fulle av hysteri om Kina si “aggressivitet” eller “sjølvhevd”. Då Kina repeterer sin posisjon om Taiwan — ei posisjon som faktisk ikkje har endra seg meiningsfullt dei siste sju tiåra, og som er heilt i tråd med folkeretten — vert dei skulda for å auke trugsmålet om krig.
Då Kina nektar å fylgje USA sine ulovlege, unilaterale sanksjonar (til dømes mot Russland, Iran, Syria, Nicaragua, Cuba, Venezuela, Eritrea og Zimbabwe), vert dei skulda for å “undergrave det internasjonale regelbaserte systemet”.
Då Kina etablerer bilaterale relasjonar og handelsavtalar med Salomonøyane, Honduras, Nicaragua og Nauru, vert dei skulda for å drive med kolonial dominans.
Då kinesiske selskap investerer i Afrika, Latin-Amerika, Karibia og Stillehavet, blir dei skulda for å påtvinge gjeldsfeller.
Og diverre held mykje av venstresida ein ganske liknande posisjon som herskarklassa i desse spørsmåla, og meiner at Kina er ei imperialistisk makt som driv med ekspansjonisme.
Denne typen analyse på venstresida fører uunngåeleg til ein posisjon om “korkje Washington eller Beijing”, og set eit likskapsteikn mellom USA og Kina; og plasserer Kina i same kategori som dei imperialistiske maktene. Ifølgje denne analysen er den grunnleggjande dynamikken i global politikk i dag ein inter-imperialistisk rivalisering mellom USA og Kina.
Og sjølvsagt, dersom det er høvet, dersom Kina berre er nok ei imperialistisk makt, og den einaste interessa deira er å auke sine eigne profittmarginar og konkurrere med USA, Storbritannia, EU, Canada og Japan om kontroll over verdas ressursar, arbeidskraft, land og marknader, seier det seg sjølv at den globale arbeidarklassen og dei undertrykte — det store fleirtalet av verdas befolkning — ikkje kan sjå på Kina som ein strategisk alliert i kampen for ein betre, meir rettferdig, fredelegare, meir likestilt, meir velståande og meir berekraftig verd.
Kina sitt syn på internasjonale relasjonar
Korleis ser Kina på si rolle i verda? Kva føreslår det kommunistiske partiet i Kina når det gjeld Kinas utanriksrelasjonar?
Det som det kinesiske leiinga kallar for, er “å byggje eit globalt fellesskap med ei felles framtid, med målet om å skape ein open, inkluderande, rein og vakker verd som kane nyte varig fred, universell tryggleik og felles velstand.”
Kina uttrykker konsekvent si forplikting til multipolaritet, til fred, til maksimal og gjensidig fordelaktig samarbeid rundt økonomisk utvikling og handtering av klimaendringar, pandemiar og trugsmålet om atomkrig, til å arbeide innanfor ramma av FN-pakta og folkeretten til støtte for fredeleg sameksistens.
Utanriksminister Wang Yi, på si nylege “Meet the Press”-økt, snakka om at Kina “ivrig forsvarer fred, utvikling, samarbeid og gjensidig nytte”, og oppmoda om at “land bør sjå forbi sine skilnader i historie, kultur, geografi og system, og arbeide saman for å verne om Jorda, den einaste levelege planeten for oss alle, og gjere den til ein betre plass.”
Xi Jinping snakkar ofte om Kinas orientering mot fred: “Utan fred er ingenting mogleg. Å oppretthalde fred er vår største felles interesse og den mest kjære lengselen til menneske i alle land.”
Alt dette er sjølvsagt ein ganske vakker og overtydande visjon. Men i kva grad stemmer det overeins med realitetane? I kva grad arbeider Kina faktisk mot fred, utvikling og berekraft? I kva grad skil Kina seg frå den modellen for internasjonale relasjonar som blir forfølgd av USA og dei imperialistiske allierte sine?
Samanlikning av Kina og USA
Det er viktig å samanlikne USA og Kina når det gjeld krig, militarisme og tvang. USA fører ein permanent krig — ein krig mot multipolar makt, ein krig mot suverenitet, ein krig mot sosialisme. Ein krig for å verne om og utvide si herredømme over verdsmarknadene, naturressursane, jorda og arbeidskrafta. Koreakrigen, Vietnamkrigen, teppebombinga av Laos og Kambodsja, Irak-krigen, Afghanistan-krigen, krigar for regimeendring i Jugoslavia, Libya og Syria. Desse er alle ein del av same imperialistiske prosjekt, for herredømme, for hegemoni.
Det er no ganske allment forstått at USA er den drivande krafta bak krigen i Ukraina. Folk forstår i aukande grad at dei vestlege stormaktene, leia av USA, identifiserte Russland som eit hinder for deira globale strategi, og i mange år har forsøkt å gjere Ukraina til eit utgangspunkt for å svekkje og destabilisere Russland.
Over 32 000 palestinarar har vorte drepne i Gaza dei siste fire månadene, dei fleste av dei kvinner og barn. FN har omtalt Gaza som “gravplass av barn”. At Israel driv folkemord, blir implisitt anerkjent av Den internasjonale domstolen, takka vere den briljante og modige saka som vart ført av Sør-Afrika. Og dette folkemordet vert støtta, forsvart, finansiert og væpna av USA og allierte. Storbritannia sponsa opprettinga av Israel spesifikt som ein kolonial utpost i Midtausten, og Israel held fram med å spele denne rolla for USA i dag. Israelsk militarisme vert verande hjørnesteinen i den imperialistiske strategien i regionen.
Samstundes eskalerer USA sin langvarige kampanje for å omringe og inndemme Kina. USA har over 800 militærbasar i utlandet, plasserte over heile verda, inkludert i Storbritannia, for å nemne éin.
USA stasjonerer kjernefysisk-utrusta rakettar og kampfly i Japan, Okinawa, Guam og Sør-Korea, så vel som titusen av soldatar. USA har kunngjort at dei planlegg å sende 5 av sine 11 hangarskip til Stillehavet i år, i eit “styrkedemonstrasjonsshow mot Kina”.
USA har faktisk krigstidsoperasjonell kontroll over dei sørkoreanske væpna styrkane— ei ordning som har vore på plass i over sju tiår.
Med kunngjeringa av den trilaterale kjernefysiske pakta AUKUS mellom USA, Storbritannia og Australia, og forsøka på å gjenopplive ‘Quad’ — Quadrilateral Security Dialogue — mellom USA, Australia, India og Japan, er det tydeleg at USA driv mot etableringa av ein slags asiatisk Nato.
Kina på si side har ikkje ført krig på over fire tiår. Dei væpna styrkane til Kina har ikkje sleppt ei einaste bombe i den perioden. Og rekorden til Folkerepublikken Kina har generelt vore merkverdig fredeleg.
Kontrasten mellom USA og Kina er særleg slåande om vi ser på tilfellet Irak. USA og allierte — inkludert Storbritannia (under ei Labour-regjering) — førte ein ulovleg krig mot Irak der hundretusenvis av sivile vart drepne og landet vart øydelagt. Utviklinga av landet vart sett attende med tiår. Nytting av våpen som kvit fosfor og utarma uran førte til ein forferdande auke i fosterskader, spedbarnsdaudelegheit og tilfelle av leukemi.
Tilhøvet mellom Kina og Irak er svært annleis. Irak er ein av dei største mottakarane av infrastrukturinvesteringar under Belte-og-veg-initiativet. Kina byggjer 7 000 skular i Irak, i tillegg til store tal av bruer, vegar og jernbanar. Kina leier til og med investeringane i Irak sin solenergiindustri — ei betydeleg utvikling i eit land der overflod av olje har gjort det til ein populær destinasjon for vestleg innblanding gjennom eit heilt hundreår.
Det finst eit populært ordtak i Bagdad som synleggjer skilnadane mellom USA og Kina: “Amerika bombar, Kina byggjer.”
Sidan opptrappinga av krigen i Ukraina har Kina vore blant landa som har pressa for ei fredeleg løysing på konflikten. USA og Storbritannia på den andre sida, bestemte på å svekkje Russland og insisterande på “å kjempe Russland til siste ukrainar”, har tilført enorme mengder brensel til brannen, og har med vilje stått i vegen for forhandlingar.
Sidan lanseringa av Israel sitt brutale åtak mot Gaza, har Kina vore blant landa som høgt har kalla på ein våpenkviletilstand og for etableringa av ein varig fred, basert på — i orda frå det kinesiske fredforslaget — “å realisere draumen om ein uavhengig palestinsk stat” og “rette opp den historiske urettferda som det palestinske folket har lidd”. Wang Yi har nyleg repetert Kina si støtte til å gje Palestina fullt medlemskap i FN. Og i si framstilling for Den internasjonale domstolen, har Kina anerkjent den juridiske legitimiteten til det palestinske folket sitt rett til væpna motstand mot kolonial okkupasjon.
USA og Storbritannia har levert våpen, rådgiving, økonomisk støtte og diplomatisk dekke for Saudi-Arabia si stadfortredar-krig mot Iran i Jemen, noko som har skapt ein ekstraordinært alvorleg humanitær krise, med millionar på randen av svolt. Kina derimot, ved å mekle fram ei tilnærming mellom Iran og Saudi-Arabia, har letta eit vesentleg steg mot fred i Jemen.
Korleis skal vi forstå desse skilnadene? Kvifor byggjer Kina der USA bombar? Det er ikkje berre at kinesarane drikk meir jasmin-te og utøver meir qi gong. Det er fordi Kina sin økonomiske suksess er bygd på eit rammeverk av sosialisme, på offentleg eigarskap, og gjennom å møte folket sine behov, i staden for å berre vere retta mot å auke profittmarginane til store foretak.
Viss du ser på oppgangen til Storbritannia, Frankrike, Tyskland eller USA, vil du sjå at dei var basert på kolonialisme og imperialisme; på utvinning av superprofittar frå utnyttinga av dei undertrykte landa. Og denne dominansen vert verande kjernen i den økonomiske modellen til dei imperialistiske landa. USA nyttar ikkje ein trillion dollar i året på sitt militær berre fordi dei likar å kjenne seg mektige. Då dei fører krig for regimeendring, gjennomfører kupp og attentat, destabiliserer regjeringar og påtvingar øydeleggjande sanksjonar, er dette alt retta mot å sikre at eit “forretningsvenleg miljø” rådar over heile verda.
I dei sjokkerande ærlege orda til den høgreorienterte journalisten Thomas Friedman, “vil ikkje den løynde handa i marknaden fungere utan ein løynd neve — McDonald's kan ikkje blomstre utan McDonnell Douglas”.
Sidan Kina no er ein stor økonomisk makt, er det freistande å anta at dei kjem til å fylgje den same utviklinga som andre store økonomiske makter, men Kina si historie er annleis, og utviklinga deira er driven av ein sosialistisk dynamikk, ikkje ein kapitalistisk dynamikk. Kinas framgang vart ikkje bygd på grunnlag av kolonialisme eller imperialisme, men er basert på den hardt arbeidande kinesiske befolkninga og ein ekstraordinær langsiktig økonomisk politikk, som er eit produkt av kommunistisk leiing og det faktum at den kapitalistiske klassa ikkje held taumane i Kina.
Å foreine den Globale Sør i kampen mot imperialisme
Kina motset seg imperialisme, fordi Kina har lidd under imperialisme. Kina ønskjer ikkje krig og har ingenting å vinne på krig. Kinas militærbudsjett per innbyggjar er rundt 20 gonger mindre enn det til USA. Og sjølv om Kina også er ein atomvåpenmakt, har Kina rundt 350 atomsprenghovud, samanlikna med USA sine fem og ein halv tusen.
Som den kinesiske utanriksministeren Wang Yi påpeika i ein nyleg tale, er Kina “det einaste landet som har tatt opp fredeleg utvikling i grunnlova si, og det einaste landet blant atomvåpenmaktene som lovar ikkje å vere fyrst ute med å bruke atomvåpen.”
Kina er veldig konsekvent i å fremje fredeleg løysing av internasjonale konfliktar, og er veldig forsiktige med å forverre eksisterande konfliktar.
I botn og grunn, medan Vesten trivst med krig, trivst Kina med fred. På eit daglegdags, praktisk nivå, føretrekk Kina at andre land er stabile og velståande, fordi det gir eit betre miljø for handel, investering og alle former for gjensidig fordelaktig samarbeid. Som Deng Xiaoping sa i 1984: “Det siste Kina ynskjer er krig. Kina ynskjer å utvikle seg; det kan dei ikkje gjere utan eit fredeleg miljø.”
På eit høgare strategisk nivå erkjenner Kina at særleg landa i Den globale sør har ein felles interesse i å motsetje seg imperialisme, forsvare suverenitet og fremje fredeleg utvikling. Soleis står Kina i sentrum av denne prosessen med å samle landa i Det globale sør for å fremje eit multipolart system for internasjonale relasjonar. Dette har ei avgjerande rolle i den samla kampen mot imperialisme, ja, i retninga mot sosialisme.
I Kinas visjon vil multipolaritet tillate nasjonane i verda å forsvare sin suverenitet. Og suverenitet vil skape rom for ulike folk til å utforske sine eigne vegar mot sosialisme. Etter alt, kor mange vegar mot sosialisme har vorte blokkerte, hindra eller leia i villspor av imperialistane? Chile, Indonesia, Grenada, Angola, Iran, Nicaragua, Kongo, Guatemala, lista er lang.
I orda til den marxistiske teoretikaren Samir Amin, gjev multipolaritet “rammeverket for den moglege og naudsynte overvinninga av kapitalismen”.
Global utvikling
Kina gjer eit viktig bidrag til global utvikling.
Den nye Silkevegen, kunngjort av Xi Jinping for eit tiår sidan, spelar allereie ei svært viktig rolle. Det gjev landa i Afrika, Asia, Latin-Amerika, Karibia og Stillehavet høve til å modernisere; å bryte ut av underutviklinga — lenkjer som vart påtvinga i den koloniale æraen og som har vorte vidareført i ulike former i den moderne imperialistiske æraen.
Den nye Silkevegen har vorte den største plattforma for internasjonalt samarbeid i verda, med over 150 land og 30 internasjonale organisasjonar som deltek på tvers av fem kontinent. Ein trillion dollar har vorte brukt eller forplikta på store infrastrukturprosjekt. Ei stor mengd vegar, jernbanar, bruer, fabrikkar og hamner har vorte bygde, i tillegg til energi- og telekommunikasjonsinfrastruktur.
Mombasa-Nairobi-jernbana er det største infrastrukturprosjektet som er gjennomført i Kenya sidan dei blei uavhengige.
Kina-Laos-jernbana, som vart fullført for berre tre år sidan, har gjeve eit enormt økonomisk løft til Laos — eit fattig og landbunde land.
Og BRI (Belte-veg-initiativet) vert stadig grønare. I mange tilfelle gir han teknologi og investering som gjer at underutvikla land kan hoppe over utvikling basert på fossile brensel og gå direkte til sol-, vind-, vasskraft- og geotermisk energi. Erik Solheim, den tidlegare norske ministeren og FN-programmet for miljø, skildrar BRI som det viktigaste globale prosjektet i historia då det gjeld grøn og berekraftig utvikling.
Økologisk sivilisasjon
På den måten er det verdt å nemne Kina sitt bidrag til prosjektet med å hindre klimakatastrofe.
Det vert lagt mykje vekt på at Kina har dei største utsleppa av karbondioksid i verda. Sjølvsagt er konteksten at Kina har opplevd svært rask utvikling, og auken i utslepp har leia med seg ein ekstraordinær nedgang i fattigdom. Dessutan har Kina blitt “verda sin verkstad”, der dei rike landa i realiteten eksporterer sine utslepp til Austen. På dette grunnlaget kan vi spørje kvifor per capita-karbonutslepp i USA framleis er dobbelt så høge som i Kina, når all den industrielle aktiviteten skjer i Kina.
I alle høve: det siste tiåret har Kina stått fram som den einegyldige globale leiaren innan fornybar energi, vern av biologisk mangfald, skogreising og grøne transportsystem.
Kina stod for 55 prosent av alle investeringar i fornybar energi i fjor.
Solkraftkapasiteten deira er no større enn resten av verda til saman.
Kol har gått frå 80 prosent av kraftblandinga deira for to tiår sidan til rundt 50 prosent no, og held fram med å gå raskt nedover.
Kring 99 prosent av dei elektriske bussane i verda vert laga i Kina.
Kring 70 prosent av høgfartstogsnettet i verda finn ein i Kina.
Skogdekninga har dobla seg frå 12 prosent i 1980 til 24 prosent i dag.
Det ser ut som at Kina kjem til å nå målet sitt om å nå toppen av karbonutslepp innan 2030 fleire år tidlegare enn anteke.
Kina tek økologiske spørsmål meir alvorleg enn nokon annan stor stat. Medan ein Green New Deal er eit radikal, luftig, økososialistisk forslag i Storbritannia eller USA, er Kina sitt program for ‘økologisk sivilisasjon’ i realiteten ein Green New Deal i enorm skala.
Kina er vår allierte
Då det gjeld spørsmål om fred, utvikling og vern av planeten, ser det klårt ut for meg at Kina står på den rette sida av historia. Dei er ein kraft for det gode. Som sosialistar, som progressive, som fredsaktivistar, som anti-imperialistar, bør vi sjå på Kina som ein nasjon som står på vår side.
Noko som sjølvsagt tyder at det ikkje er på sida til våre klassefiendar, til dei imperialistiske herskande klassane, som fører ein stadig meir nådelaus ny kald krig mot Kina.
Dei politiske klassane i Vesten er framleis i sjokktilstand med tanke på Kina si oppstigning. Dei trudde verkeleg at, med kollapsen til Sovjetunionen, so hadde den såkalla liberale kapitalismen vunne fram, at ‘historia sitt endepunkt’ hadde kome. Dei tok for gjeve at Kina ville fylgje same bana som Sovjetunionen, eller passivt akseptere ein posisjon av permanent underordning i det USA-leia imperialistiske systemet.
No er det plutseleg Kina som er den største økonomien i verda, etter kriteria som det er fornuftig å måle etter, dei er den største handelspartnaren til to tredelar av landa i verda, folka deira lev stadig betre, forventa levealder har gått forbi den i USA, og dei har vorte ei leiande kraft for å etablere eit meir rettferdig, meir likestilt og meir demokratisk system for internasjonale relasjonar.
Dette er den grunnleggjande årsaka til den nye kalde krigen, handelskrigen, sanksjonane, den uhemma anti-Kina propagandaen, etableringa av AUKUS, og forsøka på å skape konflikt i samband med Taiwan, og so vidare. Dei aukar kampanjen sin for å innringje og hegne inn Kina, slik at dei kan hindre ytterlegare vekst og dermed verne om USA si hegemonimakt.
Dei av oss som søkjer ei berekraftig framtid prega av fred og velstand, vennskap og samarbeid mellom folk, har eit ansvar for å motsetje oss denne nye kalde krigen, motsetje oss innesperring og innhegning, krevje fred, fremje samarbeid med Kina, fremje forståing av Kina, byggje folk-til-folk-band med Kina, og gjere dette til ein viktig del av ein kraftfull anti-krigsrørsle som regjeringane våre ikkje kan ignorere.
Frå: https://socialistchina.org/2024/03/31/china-and-the-struggle-for-peace/