‘Monthly Review’ og miljøet

Av John Bellamy Foster og Batuhan Sarican (frå https://monthlyreview.org/2023/11/01/monthly-review-and-the-environment/)

Batuhan Sarican: John, korleis starta ditt tilhøve til naturen? Kva hugsar du om det frå barndomen din?

John Bellamy Foster: Eg vaks opp i Nord-vesten ved Stillehavet i USA, som er kjend for skogane og miljøet sitt. Eg blei fødd i Seattle, men då eg var mellom 1 og 5 år, budde vi i ein tømmerbygd, Raymond, Washington, der faren min var lærar. Nokre av sagbruka i Raymond, eitt eigd av Weyerhaeuser Corporation, laga takspon av kjempetuja (Thuja plicata). Sagflisa frå kjempetuja er ein stor og kjend årsak til astma, då det inneheld ein kjemikalie som heiter plikatsyre [plicatic acid], sjølv om dette ikkje var så kjent på den tida. Alle tre borna i familien min hadde kronisk astma frå veldig ung alder, sjølv om det ikkje var noko tidlegare historie av det i familien min. Eg enda opp med eitt av dei mest alvorlege tilfella av astma i landet.

Då eg var 5 år, flytta vi til ein forstad utanfor Tacoma, Washington, som heitte Fircrest (i hovudsak eit planlagt samfunn etter Levittown-modellen). Eg blei veldig medviten om miljøet fordi når vi gjekk inn i Tacoma, var lukta av papir- og papirfabrikkane overveldande, og mor mi var alltid uroa for korleis forureininga påverka astmaen min. Byen såg også ut til å vere overfylt (men ikkje etter dagens standardar). So, i ein tidleg alder, utvikla eg ein avsmak for forureining, trengsel og visse aspekt ved industrialiseringa. Kontrasten mellom det relativt urørte naturmiljøet i Nord-vesten og forureininga som på den tida hovudsakleg blei forårsaka av tømmer- og trebearbeidingsindustrien og papir- og papirfabrikkane var sterk.

Ikkje lenge etter at vi kom til Fircrest, då eg var 6, fekk den yngre søstera mi, som var 3 år, eit astmaanfall og blei hasta til sjukehuset og døydde same natta. Eg hadde også eit massivt astmaanfall rundt to veker seinare og heldt på å døy, delvis av astmaen og delvis av medisinane sjukehuset skreiv ut. Dette skulle faktisk bli ei gjentakande hending i livet mitt. Eg vende meg til oksygentelt, intravenøs fôring, lange sjukehusopphald og store dosar med steroidar, som dobla vekta mi.

Ein gong heime frå sjukehuset i 6-årsalderen, fekk eg ikkje lov til å gå ut, springe eller gå på skulen (eg måtte ha ein privatlærar) etter legens beskjed. Eg blei etter kvart i 7-årsalderen sendt til den nasjonale astmaheimen i Denver i meir enn to år, borte frå foreldra mine. Det var eit tidlegare sanatorium og hadde dei beste astmalegane i landet. Alt dette hadde ein djup effekt på meg og gav meg eit miljømedvit i veldig ung alder.

Det var ein sjølvsagt del av oppveksten min å gå i fjellet og campe i Nord-vesten, særleg i Olympic Rainforest, dei påfølgjande åra. Då den første Earth Day kom i 1970, var eg djupt involvert i dei ulike aktivitetane og ideen om ein rasjonell tilnærming til miljøet. Men då budde eg i Olympia, Washington, som var mindre forureina. Eg tenkte at tilhøva i Nord-vesten var å misunne, samanlikna med resten av landet. Mitt hovudfokus var då å protestere mot Vietnamkrigen, der napalm blei sleppt på born, i staden for på miljøet som soleis.

Eg kom berre attende til det økologiske spørsmålet på ein stor måte på 1980-talet via marxismen og ein systematisk kritikk av kapitalismen si nedbryting av miljøet. Eg blei overraska i byrjinga av 1980-talet, i debattar med ein ven i Toronto då eg studerte til doktor ved York University, over å oppdage at Karl Marx blei skildra som anti-natur, noko som var heilt feil. Då eg kom attende til Nord-vesten for å ta opp ei stilling som professor på midten av 1980-talet, etter åtte år borte, hadde ting endra seg på ein avgjerande måte. Folk sat i tre for å stogge hogst av gammalvekstskog, og Columbia-elva hadde blitt utnemnd til den mest radioaktive elva i verda på grunn av radioaktive lekkasjar frå Hanford-atomkraftverket. Overalt var det uro for bruken av plantevernmidlar — Rachel Carson kalla dei biocider — særleg i samband med skogindustrien. I mellomtida gjorde klimaendringar, øydelegginga av ozonlaget og akselerert artsutrydding over heile verda det klart at miljøproblemet no var planetarisk, og at det berre kunne forståast i høve til verknadene av kapitalismen som eit globalt system. Dette førte til eit skifte i forskinga mi på slutten av 1980-åra og publiseringa av The Vulnerable Planet i 1994.

BS: Når byrja du å interessere deg for sosialismen?

JBF: Frå min tidlegaste alder, var eg djupt forelska i revolusjonar i ein historisk forstand, lenge før eg hadde eit verkeleg grep om sosialismen. Eg var, på ein måte, det som av og til blir kalla i USA eit «raudbleieborn», sjølv om ikkje i same grad som kona mi, Carrie Ann Naumoff, som voks opp i eit kommunistparti, fagorganiserings-heim i den industrielle arbeidarklassen. Mor mi var engelsk og hadde vore involvert i ulike kommunistparti tilknytt organisasjonar i Storbritannia, hovudsakleg knytt til kampen for å opne ein andre front i den andre verdskrigen. Då ho kom over i ein båt til USA, blei ho åtvara av ein tysk passasjer om å skjule den politiske historia si, med tanke på USAs jakt på raude i McCarthy-æraen, som då akkurat hadde byrja. Eg visste ikkje om hennar tidlegare deltaking i raud politikk i Storbritannia før eg var ein tenåring og alt sjølv var engasjert i motkrigs-protestar, då ho bestemte seg for at eg hadde bestemt min eigen politiske kurs og at ho kunne la meg vite om historia hennar. Faren min var ein sosialistisk “New Dealer” og ein tilhengjar av Henry Wallace sin kampanje for presidentskapet. Han meinte det var viktig for meg å lese Det kommunistiske manifestet og andre relaterte verk då eg framleis gjekk på barneskulen. Eg var omgitt av hans bibliotek, med bøker om sosialisme, fred og miljø. Alt som hadde med revolusjon å gjere fascinerte meg frå eg var rundt 6 eller 7 år, sjølv om det sjølvsagt fantes ein viss romantikk der. Så sosialismen kom naturleg til meg. Alle diskusjonane i familien min då eg voks opp var veldig radikale etter amerikanske standardar. Men eg blei ikkje medviten marxist før eg byrja på college. Mot slutten av Vietnamkrigen, då motkrigsrørsla hadde døydd, vakla eg ei stund i fortvilinga mi mellom eit trassig irrasjonalisme (lesing av Friedrich Nietzsche, Arthur Schopenhauer og Søren Kierkegaard) og ein kritisk marxisme, som eg hadde byrja å studere då på eit mykje djupare nivå. Marxismen vann sjølvsagt. Stilt overfor det USA-organiserte kuppet i Salvador Allendes Chile og den kapitalistiske økonomiske krisa i byrjinga til midten av 1970-åra, bestemte eg meg for å vie livet mitt til kritikken av systemet.

BS: I artikkelen din med tittelen “Økologi og overgangen frå kapitalisme til sosialisme” i novemberutgåva av Monthly Review (MR) i 2008 seier du at “Menneskeleg tilhøve til naturen ligg i hjartet av overgangen til sosialisme”. Kan du forklare det?

JBF: Sosialismen blei definert av Marx og Frederick Engels i menneske-økologiske termer. Derfor var natur/økologi og sosialisme ibuande relaterte i klassisk historisk materialisme. Engels sin “The Condition of the Working Class in England” var ein miljøtekst så mykje som ein sosialistisk ein. Marx såg arbeids- og produksjonsprosessen som det som utgjorde den sosiale metabolismen mellom menneskeheita og den universelle metabolismen til naturen. Han definerte sosialismen i form av den rasjonelle reguleringa av denne sosiale metabolismen av dei tilknytte produsentane på ein slik måte at det bevarte menneskeleg energi og fremma fri menneskeleg utvikling. Menneskeheita trong å førehalde seg til jorda på ein berekraftig måte som god hushaldningsvett [boni patres familias]. Produksjon, for Marx, var dermed ein økologisk so vel som økonomisk relasjon, og sosialismen var ein rasjonell form for den metabolismen der jorda blei bevart og “den frie utviklinga av kvar [var] tilstanden for den frie utviklinga av alle.”

BS: På dette punktet, er det ikkje ein meir korrekt tilnærming å tenke at den økologiske kampen allereie er ein del av sosialismen, heller enn å snakke om eit separat felt, økososialisme?

JBF: Dette er eit godt spørsmål. Nokre teoretikarar har prøvd å erstatte sosialismen med økososialisme, som er ein villfaring. Sosialismen i seg sjølv er økologisk. Økososialisme  skikkeleg sett på er ikkje som noko som er skilt frå eller utover sosialismen, men som ein særskilt tradisjon som meir fullt ut bringer fram dei økologiske aspekta som verkeleg høyrer til sosialismen i seg sjølv, og utan det som er i flagrant motstrid med seg sjølv. Det kan ikkje vere noko substansiell likskap utan økologisk berekraft, og ingen økologisk berekraft utan substansiell likskap.

BS: La oss snakke om “metabolsk rift.” Kan du forklare, med eit enkelt språk til ein vanleg person som går på gata, kva den metabolske rifta er og korleis det påverkar livet deira?

JBF: Den grunnleggjande ideen om den metabolske rifta er ikkje veldig vanskeleg. Menneskeleg tilhøve til naturen, som med alt liv, er ein metabolsk ein, det vil seie at vi tileignar oss energi og materielle ressursar frå miljøet som grunnlag for liv, metaboliserer dette i kroppane våre, og returnerer avfallet til jorda. I tilfellet med menneske, som det sjølv-medierende vesenet av naturen, tar tilhøve vårt til naturen form av ein sosial metabolisme utøvd hovudsakleg gjennom arbeids- og produksjonsprosessen. Men, med utviklinga av kapitalismen, blei denne sosiale metabolismen framandgjort: menneskeheita blei meir framandgjort frå jorda, som tydeleg i det Marx kalla “den opphavelege ekspropriasjonen,” eller fjerninga av befolkningar frå landet i det femtande til det nittande hundreåret, og ekspropriasjonen av land, ressursar, og menneskelege kroppar over heile kloden, som danna grunnlaget for industriell kapitalisme. Naturen i dette systemet blir ikkje lenger sett på som ein relasjon som vi høyrer til, men noko å erobra og behandla som ei “fri gåve” til kapitalen.

Marx blei djupt påverka av arbeidet til den tyske landbrukskjemikaren Justus von Liebig, som fokuserte på problemet med næringssyklusen og dei motsetnadene som hadde utvikla seg innan industrielt landbruk i denne samanhenga. Med konsentrasjonen av befolkningar i store industribyar, blei mat og fiber sendt hundrevis, til og med tusenvis av mil til dei nye produksjonssentra. Som ein konsekvens, enda essensielle jordnæringsstoff, som nitrogen, fosfor, og kalium opp i byane som avfall og forureining og blei ikkje returnert til jorda, som dermed blei utarma. (Denne prosessen nådde ein ekstra fase seinare, da gardsdyr blei fjerna frå jorda og konsentrert i fôringsplassar.) Marx såg dette som ei “rift i den gjensidig avhenga i prosessen med det sosiale stoffskiftet” mellom menneskeheita og naturen, og stilte dermed opp ein økologisk krise. Guano frå Peru og bein frå Napoleon sine slagmarker og katakomber i Europa blei importert for å rette opp att den engelske jorda. Jordsmonnkrisa på midten av det nittande hundreåret førte til utviklinga av den globale gjødselindustrien, som til slutt førte til den planetariske økologiske rifta assosiert med forstyrringa av dei globale nitrogen- og fosforsyklusane. Spørsmålet om næringssyklus og konseptet om metabolisme i denne samanhenga blei grunnlaget for all tenking om økosystem og systemøkologi. I dag skildrar klimaforskarar global oppvarming som ei “antropogen rift” i jorda sitt stoffskifte.

BS: Forresten, tyder ikkje denne tanken som Marx la fram at kvar sosialist også bør kjempe for økologien?

JBF: Ja, sjølvsagt; og det går begge vegar. Kvar økolog bør kjempe for sosialismen.

BS: Er det mogleg å seie at Henry David Thoreau, som budde på vassbreidda av Lake Walden i to år på eiga hand og nekta å betale skatt, overlevde den metabolske rifta? For å spørje på ein annan måte, kan vi individuelt sett reversere den metabolske rifta?

JBF: Thoreau kunne høyre toget tute frå Walden Pond og var godt klar over at det ikkje fantes noko verkeleg isolasjon frå kapitalens verden. Han klaga over at fabrikksystemet berre sikta mot å sørge for at “selskapa kunne bli rikare”. Det er ingen individuell reversering av den metabolske rifta. Vi kan personleg finne noko midlertidige tilflukt og trøyst. Likevel, som sosiale vesen som er opptekne av menneskeslekta som heilskap, kan vi ikkje lukke auga for lagnaden til dei hundrevis av millionar og til og med milliardar av menneske som vil bli skadeleg påverka, i mange tilfelle livet deira kutta kort, av den planetariske rifta. Heller ikkje kan vi sjå bort frå lagnaden til yngre generasjonar og generasjonar som kanskje enno skal kome, som reiser spørsmålet om menneskeleg overleving. Vi har noko å lære, sjølvsagt, frå Thoreau når det gjeld hans sivile ulydnad, ein arv som han gav til oss alle, sjølv om vi kanskje for sjeldan har nytta oss av den.

BS: Vi er i den første fasen av ei menneskeskapt klimakrise. Fleire og fleire menneske aksepterer at denne krisa er dagens problem, ikkje morgondagens, takka vere klima-anomaliar (ekstrem varme og regn, hetebølger, forverring av hydrologisk balanse, også vidare). Desse anomaliane ser ut til å påverke dei mest utsette samfunna. Korleis relaterer du den metabolske rifta til sosioøkonomiske ulikskapar?

JBF: Det ville vere feil å tenkje på dette som den «første fasen av ein menneskeskapt klimakrise». Vi har visst om denne krisa i over eit halvt hundreår no og har gjort lite for å unngå den. Røynda er at vi er fort på veg mot ein 1,5°C auke i global gjennomsnittstemperatur og ein 2°C auke er ikkje langt utanfor det. For å ha ein 50 prosent sjanse til å unngå ein 2°C auke må vi redusere dei globale karbonutsleppa med rundt 5 prosent år etter år frå no av, som i seg sjølv ville krevje ein revolusjonær omforming av tilhøvet vårt til jorda. Desse klimapostane er viktige, sidan dei markerer kva klimaforskarane fryktar er vendepunktet, positive feedback-effektar vil kome i spel, og driva klimaendringar på ein måte som er utanfor vår kontroll og irreversibel. I denne forstand er vi ikkje i den første fasen av den menneskeskapte klimakrisa, men heller nærmar vi oss den avgjerande fasen, som kan avgjere menneskeslekta si lagnad. Det er sjølvsagt rett at folk blir meir og meir klar over den fulle omfanget av trugsmålet på grunn av ekstremvêr-hendingar, men dei som har makta, som sjølvsagt er djupt kunnskapsrike om desse trendane, gjer alt for å blokkere dei naudsynte sosiale endringane og utviklinga av ei ekte medvit om kva som skjer, sidan prioriteringa deira er å gjere alt dei kan for å oppretthalde og styrke si eiga makt.

Dette i seg sjølv fortel oss at dette handlar om sosioøkonomisk ulikskap. Verdas milliardærar såg ein auke i rikdomen sin berre så langt i 2023 med nesten 900 milliardar dollar. Oxfam kom ut med ein rapport i fjor som viste at dei 125 rikaste milliardærane, i gjennomsnitt, var ansvarlege for ein million gonger karbonutsleppa til den gjennomsnittlege personen i den nedste 90 prosenten av inntekt globalt. Sjølv no som dei økologiske og økonomiske krisene trugar total krise for menneskeslekta, reier dei såkalla meistrane av universet, som dei av og til kallar seg sjølve, sine eigne reir og blokkerer naudsynt endring. Det er sjølvsagt ikkje nokon løyndom kven som er mest sårbare for klimaendringar: dei fattige og dei overutnytta i kvart land, og særleg dei som ligg i det globale sør.

BS: Che Guevara hadde eit uttrykk; “Det grunnleggjande problemet i bygginga av sosialismen er ikkje økonomisk utvikling, men menneskeleg utvikling.” Kva meinte Che her med “menneskeleg utvikling”? Kan du vurdere det i samanheng med tilhøvet mellom miljø og menneske?

JBF: Che var særleg oppteken av behovet for menneskeleg utvikling som både grunnlaget for og sluttmålet for sosialismen. Sosialismen, hevda han, kravde eit nytt, frigjort menneske som fokuserte på sosiale — endå meir enn individuelle — behov og var dedikert til alle is utvikling. Menneskeleg utvikling er ikkje eit abstrakt omgrep. Dei sameinte nasjonane produserer ein årleg rapport om menneskeleg utvikling for å motverke det primære fokuset i den dominerande utviklingslitteraturen på berre økonomisk utvikling. Marx var kanskje den første til å referere til eit “hierarki av behov”, der grunnleggjande behov for folk, inkludert mat, vatn, husly, klede, barnestell, utdanning, transport, kommunikasjonsmiddel, personleg utviklingsmiddel og moglegheiter for kreativt arbeid, måtte kome før luksusprodukt for fritidsklassen. Mykje av det som blir klassifisert som rikdom i eit kapitalistisk samfunn, heiter meir nøyaktig, som John Ruskin sa, berre “illth” [sjukdom]. Det er nettopp dei områda som bidreg mest til menneskeleg utvikling som er mest forsømte i eit kapitalistisk økonomi, i motsetnad til ein sosialistisk økonomi, som til dømes på Cuba.

BS: I ein artikkel som nyleg blei publisert i Nature, syner forfattarane at sju av åtte planetariske grenser allereie er kryssa. Trur du at den globale økologiske kampen vår er svak? Er vi ikkje sterke nok til å styrte kapitalismen, eller kjempar vi ikkje nok?

JBF: Artikkelen i Nature i mai 2023 av Johan Rockström og kollegaene hans, med tittelen “Safe and Just Earth System Boundaries”, er eit viktig arbeid og viser kor farleg for menneska den noverande situasjonen har blitt, særleg når ein direkte inkluderer spørsmål om sosial og økologisk rettferd. Dette er eit stort framsteg på det opphavlege planetariske grenseomgrepet i den forstand at det inkluderer analyse av miljørettslege grenser som påverkar tilhøvet mellom eldre og yngre generasjonar, mellom noverande og framtidige generasjonar, og mellom land, samfunn og individ. Det er ikkje overraskande, då, at dei fleste av dei trygge og rettferdige jordsystemgrensene er kryssa, noko som reflekterer vår totale krise.

Vi har no den ni planetariske-grensemodellen, bestemt av overlevingsvilkåra for menneska på planeten, dei fleste av dei er kryssa eller er i ferd med å bli kryssa, inkludert klimaendringar, ozonnedbryting, havforsuring, utrydding av artar, forstyrringa av nitrogen- og fosforkretsløpa, tap av botndekkje (inkludert skogar), tap av ferskvatn, aerosolbelastning og nye einingar (som refererer til syntetiske kjemikaliar, radionuklidar, genmodifiserte organismar og så vidare). Det faktum at alle desse planetariske grensene om dei blir kryssa representerer daudelege trugsmål mot menneskeslekta som heilskap og mot tallause andre artar, set tydinga av klimaendringar (som berre er ein slik planetarisk grense) i sitt rette lys. Kvar av desse planetariske grensene tyder ein jordkrise i emning, og bak alle saman er systemet med kapitalakkumulasjon og ekspropriasjonen av heile jorda.

Dei nye trygge og rettferdige jordsystemgrensene er meint å leggje til ein ny dimensjon til dette, ved å sjå heile problemet som ein kombinasjon av miljømessige og sosiale grenser, med ein indre sirkel som utgjer «ein trygg og rettferdig korridor» for menneska. Dette systemet understreker at dei sosiale avgrensingane for eit trygt og rettferdig miljø er strengare enn dei biofysiske planetariske grensene i seg sjølv, og at ein massiv sosial omforming no er naudsynt. Problemet med dette omgrepet er at det ignorerer røynda til kapitalismen, som er til stades mellom kvar linje i studien, men som aldri blir nemnt.

Som svar på spørsmålet ditt, er folkesetnaden på jorda sjølvsagt sterk nok til å styrte kapitalismen, og ja, vi kjempar ikkje nok enno. Hundrevis av millionar menneske over heile verda er likevel alt i gang med å kjempe på ein eller annan måte, og innsatsen deira vil truleg bli forsterka og utvida til milliardar av menneske. Om dette vil skje i tide og i det omfanget og med dei nivåa av organisering som trengst, veit vi ikkje. Vi veit difor ikkje kva utfallet vil bli. Men vi veit at dette vil vere den største kampen i heile menneskesoga. Det faktum at framtida ikkje er avgjort, som den marxistiske økologen Richard Levins ein gong sa, er “eit kall til utøving av fridom”.

BS: Er det mogleg å organisere (eller gjere verkeleg) den globale økologiske revolusjonen utan å avskaffe marknadskreftene?

JBF: Dette er eit vanskeleg spørsmål å svare på, for eit fullstendig svar måtte ta stilling til kva marknadskrefter er, noko som er eit område gjennomsyra av mytar. Spørsmålet kan meir nyttig bli stilt den andre vegen: Kan ein økologisk revolusjon bli gjennomført utan økonomisk og økologisk planlegging, og kva ville vere rolla til marknadene i desse omstenda? Spesialutgåva av Monthly Review i juli–august 2023, den lengste spesialutgåva vi har publisert, har tittelen “Planlagt nedvekst: økososialisme og berekraftig menneskeleg utvikling” [“Planned Degrowth: Ecosocialism and Sustainable Human Development”]. Det forklarer at økologisk berekraft — som krev eit breitt utval av nedvekst-løysingar retta spesifikt mot dei rikaste landa og dei rikaste sektorane i verdsøkonomien, medan det gjer betre den reelle levestandarden for mesteparten av verdas folkesetnad — ikkje kan bli oppnådd utan økonomisk og økologisk planlegging av eitt eller annan slag. Myta om det sjølvregulerande marknadssystemet er akkurat det, ei myte. Det blir ei rettferdiggjering av å late alle utfall oppstå etter hendinga i staden for før hendinga, det vil seie å utelukke all betydeleg planlegging, slik at kapitalistklassen og selskapa i hovudsak kan mekle alle utviklingar og manipulere dei til sin eigen fordel under dekke av nøytrale “marknadskrefter”. Vi har sett kva dette har gjort med det planetariske miljøet dei siste femti åra.

Det ville vere sjølvmord å overlate framtida til menneska til såkalla marknadskrefter, det vil seie den globale kapitalen, som berre har eitt mål: den endelause akkumleringa av kapital på toppen av samfunnet, som har sin motpart i “Etter meg, floden!” Om ikkje planlegging er kontrollert av dei tilknytta produsentane, er det ingen måte å hindre at kapitalismen som eit laustog tek oss over stupet. Planlegging tyder sjølvsagt ikkje at marknadene blir avskaffa. Det tyder at økonomien ikkje ville vere kontrollert av “marknadene”. Sanninga er at dominansen til «marknadskrefter» i dag berre tyder at monopol-finanskapitalen er overlaten til seg sjølv: den same krafta som både har ført oss til randen av planetarisk økologisk samanbrot og som hindrar oss frå å gjere noko med det.

BS: Nokon seier at 1,5°C-målet er i ferd med å bli nådd (for seint å hindre); andre trur at vi framleis har tid (vi må kjempe) for dette. Kva meiner du om dette? Behovet vårt er håp og kamp, ikkje pessimisme som kjem av apokalyptisme, er det ikkje? Korleis bør vi reagere på klimakrisa, det største menneskeskapte problemet vi står overfor?

JBF: Det er mykje populær forvirring om 1,5°C-grensa. Verdens meterologiske organissasjon har gitt uttrykk for at vi vil nå ein 1,5°C-auke i global gjennomsnittstemperatur i det minste midlertidig ein gong i løpet av dei neste sju åra. Det mest optimistiske scenariet til FNs Klimapanel(IPCC) i den siste rapporten deira er basert på at verda ikkje når ein 1,5°C-auke før i 2040. Sjølv i dette mest optimistiske IPCC-scenarioet, ville verda gå vidare til å overskride 1,5°C med eit tidels grad etter 2040 og ikkje kome ned under 1,5°C igjen før århundret er omme, via ein eller annan form for negative utslepp (å trekke karbon frå atmosfæren). Det er framleis mogleg å oppnå dette — men det ville krevje revolusjonær-skala endring utover noko vi nokon gong har sett.

Pessimisme og optimisme er irrelevant i denne situasjonen. Det handlar om å bygge ei global rørsle basert i den globale arbeidarklassen og “the wretched of the earth” meir generelt og gå inn i kampen for ei verd av betydeleg likskap og økologisk berekraft. Det handlar om ungdomen i dag og framtidige generasjonar. Du vel anten å gje menneska opp til den såkalla lagnaden deira, som akkurat no peikar på eit planetarisk holocaust, eller du gjer motstand. Vi må opne tryggleiksventilen for å stoppe laustoget (ein metafor Engels brukte) før vi når vippepunkta som vil uoppretteleg destabilisere jorda som system. Allereie no er vi i ein situasjon der havnivået stig og, uansett kva vi gjer, kan det ikkje bli reversert på eit hundreår, eller til og med to, men vi kan framleis påverke farta og omfanget av stigninga.

BS: Regjeringane må vere eit av dei største hindra for å kombinere økologisk og sosial kamp. Til dømes i Tyrkia der eg bur, plyndrar AKP (Rettferds- og utviklingspartiet) som har vore ved makta i meir enn tjue år, miljøet; det tilbyr naturen til selskap i ulike sektorar, særleg byggje- og gruvedrift. Kven som helst som kjempar mot det, blir erklært “terrorist” og nokre gonger til og med fengsla. Korleis bør vi kjempe? Kva vil du seie?

JBF: Det verkelege problemet på dette nivået er ikkje berre regjeringane, men heile staten. Regjeringa er den delen av den kapitalistiske staten som teoretisk er mest direkte ansvarleg for folket og underlagt endring, vanlegvis sett på som den utøvande og lovgjevande greina. Andre delar av staten omfattar domstolane, politiet, fengsla, statsbyråkratiet, militæret, etterretningstenestene, sentralbanken (som no er kontrollert av dei store finansinstitusjonane, støtta av statens makt), regionale og lokale styresmakter, offentleg utdanning, også vidare. Nær knytt til staten generelt er dei ideologiske og statlege apparata, hovudsakleg det private mediesystemet. Det er tusenvis av trådar som bind regjeringa til kapitalen i kvar instans av den politiske prosessen før og etter at politikarane tek over kontora, og den som betalar spelemannen bestemmer melodien. Nett no er det liberale demokratiet, som så langt har vore den dominerande statsforma i den avanserte kapitalistiske verda, fanga i den strukturelle krisa, og den kapitalistiske staten skiftar frå nyliberal nedskjering til nyfascistisk oppstiging. Om ein anti-kapitalistisk, eller til og med reformistisk, regjering blir vald (som til dømes i delar av Latin-Amerika i dag) blir den vanlegvis møtt med fiendskap frå andre innarbeidde delar av den kapitalistiske staten, i tillegg til å bli angripen frå utsida av kapitalen, som har enorm autonom makt som ikkje er direkte avhengig av staten. Kapitalistiske regjeringar er sterkt avgrensa i graden dei kan regulere eller forstyrre kapitalen, men blir gitt enorm tvangsmakt (særleg i statlege naudtilstandar) til å undertrykkje befolkninga.

Ettersom den kapitalistiske staten går mot fascisme (eller nyfascisme), mistar den sjølvsagt legitimitet og stolar meir og meir på rein tvang, sensur og propaganda. Å merkje fleire og fleire former for protest som “terrorisme”, som også skjer i USA, er eit teikn på dette skiftet. Når det gjeld strategi og taktikk, er det vanskeleg å seie kva form motstanden i bestemte nasjonalstatar eller regionar bør ta, sidan tilhøva varierer enormt over heile verda. Men utan ein organisert rørsle for sosialisme (og økologi) på eit absolutt massivt og revolusjonært nivå, er dei naudsynte endringane ikkje mogelege. Dette ser ut til å vere ein ufråvikeleg sanning i vår tid, som har gått i retning av reint ran av befolkningar overalt. Dette er mest akutt, sjølvsagt, i dei landa som er underlagt imperialisme direkte, men vi står også overfor eit planetarisk holocaust som vil påverke folk overalt.

Eg trur at den mest meiningsfulle teorien og kritikken av staten som er utvikla i vår tid, finst i István Mészáros sine verk Beyond Capital og Beyond Leviathan. Mészáros sin analyse, som påverka Hugo Chávez og den bolivarianske revolusjonen i Venezuela, gjenoppliver det klassiske marxistiske omgrepet om staten si forvitring i form av skapinga av ein kommune-stat. Ein del av den folkelege basen her er i ferd med å bli organisert i alle sine relasjonar – økonomiske, politiske, økologiske og kulturelle – rundt kommunal utveksling innanfor lokale samfunn. I Venezuela har den bolivarianske staten støtta denne autonome folkelege basen og hentar mykje av si eiga makt frå den, og er på den måten ikkje lenger framandgjort frå folket (sjølv om det er alle slags motsetnader). Det er likevel ikkje éin veg til sosialisme, sidan tilhøva varierer enormt, så vel som revolusjonært daglegspråk og kampen sine vegar.

Ditt svært innsiktsfulle poeng om at staten “tilbyr naturen til selskapa”, er ein del av finansialiseringa av naturen. Det uttrykkjer den nye globale strategien til kapitalen i høve til den planetariske økologiske krisa, som eg har skrive ei rekkje artiklar om nyleg og som blir handsama i min nye bok, The Dialectics of Ecology.

BS: Eg las på nytt MR sin artikkel «Organizing Ecological Revolution» i oktoberutgåva 2005. Kvifor er “New Sustainability Paradigm”-scenarioet, eitt av dei to store overgangsscenarioa som blir føreslått av Global Scenario Group, utilstrekkeleg? Kva meiner vi med «økokommunalisme», det andre scenarioet du tenkjer er meir effektivt?

JBF: Global Scenario Group introduserte det som er kjent som Great Transition Initiative, som framleis er ein pågåande prosess, som stort sett representerer eit globalt sosial-liberalt syn. Det føreslo to mogelege former for Great Transition. Ein var eit ikkje-revolusjonært elite-utopisk prosjekt kalla New Sustainability Program som skulle bli sett i gang gjennom felles handling hovudsakleg av FN, Verdsbanken og ikkje-statlege organisasjonar. Ein breiare folkeleg base var nemnt også, men var heilt underordna. Den rasjonelle delen av New Sustainability Program var innføringa av eit jamvektsøkonomi, som blei førestilt i det nittande hundreåret av John Stuart Mill i hans sosialdemokratiske fase og fremja i vår tid av den avdøde Herman Daly. Problemet med denne modellen er at den tok for gjeve skiftet bort frå økonomisk vekst og kapitalakkumulering utan samstundes å endre dei grunnleggjande politisk-økonomiske strukturane til kapitalismen. I dagens omgrep kan dette bli skildra som ein strategi for nedvekst-kapitalisme. Eg skreiv ein artikkel om denne strategien der eg skildra den som eit “umogelegheits-teorem”, det vil seie, at det er umogeleg å skilje kapitalismen og den ibuande klasse- og institusjonelle strukturen den har frå drivkrafta til kapitalakkumulering. Som Marx sa, i dette systemet er det “Akkumuler, akkumuler! Det er Moses og profetane!” Tanken om at Verdsbanken ville fremje eit jamvekts- eller nedvekst-økonomi, eller at dette på nokon måte kunne bli institusjonalisert innanfor kapitalismen, er eit syn utan grunnlag i røynda. Daly, som arbeidde ei stund for Verdsbanken, anerkjende motsetnaden.

Økokommunalisme-paradigmet er annleis i den forstand at det blei skildra av Global Scenario Group som ein slags sosialistisk nedvekst-økonomi, som braut grunnleggjande med systemet for kapitalakkumulering. Den nittande hundreårs tenkaren som blei sett på som mest nært knytt til dette paradigmet, var den store kunstnaren, handverkaren, poeten og sosialisten William Morris, som i sine seinare år var den viktigaste krafta bak Socialist League som figurar som Eleanor Marx og Engels var knytte til. Morris var både ein økologisk marxist og hardnakka anti-imperialist. Han argumenterte for at England kunne kutte sitt kolkonsum i to om det eliminerte sløsinga og utbyttinga som var knytt til kapitalismen. Tre kapittel av boka mi The Return of Nature omhandlar Morris sine idear. Han er det nærmaste vi har i det nittande hundreåret til ein tenkar som kan bli karakterisert som ein «nedvekst-kommunist», omgrepet som Kohei Saito har gjort populært nyleg.

Nedvekst-kommunisme, eller planlagt nedvekst, handlar om å eliminere overakkumulasjon, sløsing, økonomisk irrasjonalitet, klasseskilnader og produksjonstredemølla, samstundes som livskvaliteten blir betra for folk i andre delar av verda. Det rettar seg spesifikt mot kapitalistklassen og dei rike, imperialistiske statane, og krev ein slutt på netto kapitaldanning i dei rike økonomiane. Underutvikla land og fattigare sektorar i verdsøkonomien ville framleis trenge meir økonomisk vekst i samsvar med menneskelege behov. Det ville vere naudsynt med ei samanstilling av energi- og ressursbruk på globalt nivå på eit nivå som er berekraftig for alle på planeten, med den nedjusteringa som skjer i land med høgt økologisk fotavtrykk per innbyggjar. Som Global Scenario Group likevel anerkjende, ville økokommunalismeparadigmet krevje ei revolusjonær omforming av samfunnet som heilskap, noko som sjølvsagt er grunnen til at dei ikkje diskuterte det eksplisitt.

BS: Når det gjeld berekraft, synest eg at dette omgrepet har blitt tømt og brukt som eit dekke (grønvasking) av kapitalismen. Du knyter òg verkeleg berekraft til sosialisme. Er det ikkje best å sjå det slik?

JBF: Mange omgrep som er essensielle, og utan som vi knapt kan byrje å handsame sosiale problem, har blitt tileigna og forvrengt av klassemaktsystemet, og er difor omstridde i dag. Dette inkluderer omgrep som demokrati, fridom, likskap, sosialisme, berekraft og så vidare. Vi kan ikkje forlate dei verkelege, substansielle, kritiske tydingane av desse omgrepa som er avgjerande for menneskeleg frigjering og utvikling, berre fordi dei har blitt vridd, forvrengt, utvatna og effektivt neglisjerte av det styrande ideologiske systemet. I USA i dag blir demokrati identifisert med marknaden, i motsetnad til den opphavlege tydinga, som var styre av dei fattige, demos. Under desse omstenda må vi kjempe for dei organiske tydingane av desse kategoriane som dei oppstod ut av tidlegare kampar. Det er naudsynt å føre kampen om kulturell hegemoni som ein del av det Antonio Gramsci kalla “praksisfilosofi”. Det ville vere sjølvnedbrytande å forlate omgrepet berekraft og la det bli korrumpert til å tyde berekrafta til kapitalismen, det motsette av den opphavlege tydinga. Vår oppfatning er den naudsynte berekrafta til det menneskelege tilhøvet til jorda, som ikkje kan oppnåast anna enn i eit samfunn av substansiell likskap.

BS: La oss avslutte samtalen med å snakke om Monthly Review. Å gje ut eit sosialistisk tidsskrift sidan 1949 i eit land som USA, som er sentrum for kapitalismen, og halde fram med å publisere “uavhengig” sjølv i periodar med “heksejakt”, krev stor kløkt og viljestyrke. Eg synest det er ein stor suksess at tidsskriftet har halde ut til vår eigen tid. Når blei du redaktør for tidsskriftet? Korleis møttest de?

JBF: Eg var ein ivrig lesar av Monthly Review, som mange av vennene mine frå tidleg på 1970-talet. Eg var klar over MR tidleg, og brukte det som ei kjelde i skuledebatt, då vi debatterte Vietnamkrigen. Men det var vennen og romkameraten min ved The Evergreen State College, Robert W. McChesney, som fekk meg til å fokusere på MR som eit einskapleg standpunkt. Vi studerte økonomi, inkludert radikal økonomi på den tida. Dette var under dei siste fasane av Vietnamkrigen, kuppet i Chile og den økonomiske krisa tidleg til midten av 1970-talet. Monthly Review var i sentrum for alt dette, særleg for dei som var interesserte i radikal politisk økonomi. Det viktigaste verket på den marxistiske venstresida i USA på den tida var Paul A. Baran og Paul M. Sweezy si Monopoly Capital. Ei gruppe av oss reiste opp til Seattle då Sweezy, som kom attende frå Kina, heldt eit gjesteførelesing for eit stort publikum ved University of Washington. Vi las alt i Monthly Review og frå Monthly Review Press. Vi reiste ned til Eugene, Oregon, der Union of Radical Political Economists hadde møte, som òg på den tida var nært knytt til Monthly Review.

I 1976 reiste eg av garde til doktorgradsstudium ved York University i Toronto og blei fengsla i eit par år av fundamentalistisk marxistisk politisk økonomi. Eg skreiv eit arbeid som forsvarte teorien om det fallande profittnivået, og så, då eg var ferdig med den siste sida av argumentet mitt, bestemte eg meg for at det ikkje eigentleg var relevant for vår noverande situasjon. Eg studerte så under den leiande revisjonistiske amerikanske historikaren Gabriel Kolko, som introduserte meg for data om kapasitetsutnytting, og arbeidet til den austerrikske marxistiske økonomen Josef Steindl. Dette tok meg til arbeidet til den polske marxisten Michał Kalecki og så attende via Kalecki og Steindl til Baran og Sweezy si Monopoly Capital. Eg skreiv eit langt manuskript om “The United States and Monopoly Capitalism: The Issue of Excess Capacity” og sendte det til Sweezy i 1979 eller 1980, som imponerte han, og vi blei nære vener.

I 1989 blei eg medlem av styret for Monthly Review Foundation og medlem av redaksjonskomiteen for tidsskriftet. Tidsskriftet gjekk gjennom ulike vanskar på 1990-talet på grunn av at redaktørane var i åttiåra og hadde sakka ned. Ellen Meiksins Wood, som eg hadde studert med ved York, steig inn i ei rekkje år som medredaktør saman med Harry Magdoff og Sweezy. I 2000 blei McChesney og eg medredaktørar saman med Magdoff og Sweezy. Med dødsfalla til Sweezy og Magdoff i 2004 og 2006, høvesvis, og McChesney si oppseiing som medredaktør i 2004 på grunn av andre politiske og intellektuelle ansvar (han blei verande i styret for Monthly Review Foundation), enda eg opp som den einaste redaktøren. I dag opererer vi i stor grad på eit kollektivt grunnlag. Brett Clark er assisterande redaktør, Jamil Jonna er assisterande redaktør for kommunikasjon og teknologi, og Sarah Kramer er assistentredaktør, medan vi har ei sterk, svært talentfull redaksjonskomité for tidsskriftet, som inkluderer John Mage, Hannah Holleman og Intan Suwandi, med støtte frå Fred Magdoff og Victor Wallis.

BS: Som ein sosialistisk tidsskriftredaktør, kva vanskar har du møtt og møter du no?

JBF: Vanskane er endelause, men sjølvsagt er den største at vi eksisterer i eit politisk og sosialt miljø i USA der det som vanleg blir kalla “venstresida” i røynda er liberal, sosialliberal eller sosialdemokratisk og i stor grad støttar kapitalismen og imperialisme, medan dei er anti-marxistiske, sjølv om dei er påverka i nokre høve av marxismen. Leo Huberman og Sweezy, dei grunnleggjande redaktørane av MR, blei begge slept framfor mccarthyistiske inquisitorar på 1950-talet, som var Magdoff, som blei medredaktør av MR etter Huberman sin død i 1968. Sweezy-saka om akademisk fridom gjekk heilt til den amerikanske høgsteretten, der retten avgjorde til hans fordel i ein av avgjerdene som signaliserte slutten på mccarthyismen. Frå byrjinga har MR difor vedteke ein filosofi om “Betre mindre, men betre”, eit slagord som Baran tilpassa frå V. I. Lenin. Vi legg vekt på klårleik og nektar å vatne ut ideane våre for å få respekt innanfor systemet (med, sjølvsagt, store kostnader i vår aksept innanfor det amerikanske samfunnet), sidan å ta den vegen ville vere å avskaffe den verkelege grunnen til vår eksistens. Vi legg vekt på det lengre perspektivet og eit anti-imperialistisk perspektiv. Det er òg viktig for oss at MR har undertittelen “Eit uavhengig sosialistisk tidsskrift”. Vi gjer vårt beste for å unngå den sekterismen som så ofte har delt sosialistar, og å representere eit stort telt for den anti-imperialistiske, sosialistiske venstresida. Rekka av problemstillingar som vi prøver å dekke i tidsskriftet er enorm, og medan eg synest tilnærminga vår er generelt utmerka, har vi vore meir vellukka i nokre område enn andre. I det siste har vi prøvd å handsame område som rasistisk kapitalisme og sosial reproduksjonsteori, og vie spesialutgåver til begge. Dette er område som har djupe røter i MR-tradisjonen, men som vi ikkje alltid har vore i stand til å handsame på det nivået vi ønskjer.

BS: Kor mange lesarar og abonnentar har de per månad?

JBF: Det er over fire tusen trykte abonnentar på tidsskriftet, medan vår månadlege lesarskare av tidsskriftet åleine, når ein legg til nettlesarar, er meir enn tre gonger så stor, noko som gjer det godt over tolv tusen. Men, i røynda er dette berre toppen av isfjellet, fordi artiklane våre blir gjenskapt på mange ulike nettsider globalt, og det er nesten beinveges omsetjingar til andre språk over heile verda, noko som gjer det vanskeleg å spore. Til dømes blir det meste av det eg skriv for tidsskriftet no omsett nesten med ein gong til kinesisk, medan artiklane våre òg regelmessig blir omsett til spansk, tyrkisk, koreansk og mange andre språk. MR har altså eit verdsomspennande publikum. Dessutan inkluderer dette ikkje vår tilleggslesarskare på MR Online, der vi legg ut materiale dagleg separat frå tidsskriftet. Sjølvsagt har vi òg ein svært stor lesarskare gjennom Monthly Review Press, vår bokutgjevingsarm.

BS: De har òg gått over til digitalt med namnet MR Online. Artiklar blir publiserte her gratis. Korleis skaffar tidsskriftet inntekter til å halde seg flytande medan det held seg uavhengig?

JBF: Vi held med vilje abonnementsprisen på tidsskriftet låg etter dagens standard. Vidare er både artiklar frå Monthly Review i seg sjølv, det vil seie tidsskriftet, og dei som er presenterte på MR Online separat frå tidsskriftet, utanfor betalingsmurer, tilgjengelege for alle. Monthly Review følgjer altså ikkje i det heile tatt ein normal forretningsmodell. Det er ikkje noko som kunne bli lett kopiert. Vi overlever på grunn av lojaliteten til dei trykte abonnentane våre, mange av dei er òg MR-tilknytta og -støttande. Vi gjer innhaldet i tidsskriftet tilgjengeleg for alle via Internett for å gje tilgang til dei som ikkje har råd til å betale, og til dei i den globale sør og andre stader som ikkje elles ville ha hatt lett tilgang. Dei fleste av våre eldre artiklar frå det tjuande hundreåret er tilgjengelege berre for abonnentar, som har tilgang til dei fulle arkiva. For å få tidsskriftet i seg sjølv i den opphavlege trykte forma eller som ein PDF, i motsetnad til den nettbaserte digitale forma, må ein kjøpe det anten direkte eller gjennom eit abonnement eller ha tilgang gjennom bibliotek.

Vi prøver å lage det trykte tidsskriftet til noko som folk vil halde, lese, studere og ta vare på. MR er laga for å bli lese på den måten. Nokre av abonnentane våre fyller bokhyllene sine med tidsskriftet, som har bokstorleik. Artiklane i MR består av analysar som er laga for å vare, og for å vere like meiningsfulle tjuefem eller til og med femti år seinare som dei var då dei først blei publiserte, med omsyn til skiftande historiske tilhøve. I staden for å forkorte artiklar og prøve å konkurrere med Internett-bloggar, har vi konsentrert oss om å tilby meir djupgåande forsking, informasjon og kritisk analyse som folk sårt treng. Av avgjerande viktigheit er det faktum at Monthly Review har ei kontinuitet over dei nesten syttifem åra det har eksistert og ein vekt på klårleik sjølv med omsyn til komplekse emne som gjer det ganske unikt. Så langt har MR-lesarane vore standhaftige i å støtte oss ved å halde fram med å abonnere på det trykte tidsskriftet. Det er deira engasjement for det vi gjer som er vår hovudressurs, og måten vi overlever på; det og dei enorme innsatsane til ei handfull menneske som utgjer vår indre kjerne. Sjølvsagt er ikkje tidsskriftet den einaste delen av drifta vår, som òg inkluderer Monthly Review Press. Tidsskriftet og pressa har eit symbiotisk tilhøve, der dei forsterkar kvarandre. Vi har òg, som nemnt, MR Online, som gjev oss mange nye, særleg yngre, lesarar. Rebecca Manski ved Monthly Review Press har lagt til ein videokomponent, hovudsakleg med forfattarar som diskuterer verka sine, som er lagt ut på Monthly Review Press-sida på nettsida vår.

BS: Vurderer de overgangen frå trykt til fullstendig digital?

JBF: Nei, det ville vere eit steg bakover for oss. Den trykte utgåva av tidsskriftet er hjartet i MR. Vi er ei publikasjon, stadig sjeldnare og no oftare funnen i elitepublikasjonar, som er både fullstendig trykt og fullstendig digital. Som eit reint digitalt tidsskrift, ville vi mest sannsynleg ikkje overleve.

BS: Korleis har inkluderinga av økologiske spørsmål i publiseringsprogrammet endra seg proporsjonalt sidan Monthly Review blei grunnlagt?

JBF: MR har alltid vore oppteken av naturvitskap og det menneskelege tilhøvet til miljøet. Albert Einstein skreiv “Kvifor sosialisme?” for bind 1, nummer 1 av MR i 1949. Philip Morrison, ein fysikar i Manhattan-prosjektet, skreiv ein spalte for MR i mange år, det same gjorde Scott Nearing, ein av dei store sosiale miljøtenkarane i USA. Nearing hylla Rachel Carson si Silent Spring i tidsskriftet då boka hennar blei publisert. Kort tid etter at den berømte Grenser for vekst-studien blei publisert i 1972, argumenterte MR-redaktørane for at økonomisk vekst måtte bli avgrensa. Det økologiske temaet blei meir framståande i tidsskriftet naturleg nok som den økologiske krisa forverra seg. Eit viktig vendepunkt for MR var publiseringa i juli–august 1986 av eit spesialnummer om “Vitskap, teknologi og kapitalisme”, gjesteredigert av David Himmelstein og Steffie Woolhandler, med bidrag frå Richard Levins, Richard Lewontin, Nancy Krieger, Vicente Navarro og andre. Levins og Lewontin – som publiserte The Dialectical Biologist i 1985 — blei svært nære MR frå det tidspunktet av, og skreiv mange artiklar for tidsskriftet. Monthly Review Press, gjennom det harde arbeidet til Clark og Martin Paddio, publiserte boka deira Biology Under the Influence i 2007. Eg blei ven med Lewontin, som ein gong sa til meg: “MR er alt vi har”, noko eg syntest var det finaste komplementet tidsskriftet nokon gong hadde fått.

Sweezy var svært oppteken av miljøet, noko ein kan sjå i analysen hans gjennom heile 1960- og 70-talet, som òg var sant for Harry Magdoff. Monthly Review hadde stor innverknad på utviklinga av neo-marxistisk miljøsosiologi i USA, markert særleg av Charles Anderson si The Sociology of Survival i 1976 og Allan Schnaiberg si The Environment i 1980. Sweezy var ein nær ven av redaktøren for Scientific American Gerard Piel, og dei diskuterte ofte miljøspørsmål. Piel skreiv ei bok, Only One World, i 1992, som hadde stor effekt på meg då eg skreiv The Vulnerable Planet. Sweezy skreiv to store artiklar om det planetariske økologiske problemet i 1989: “Capitalism and the Environment” (med Harry Magdoff) og “Socialism and Ecology”. I dette hundreåret har det økologiske problemet blitt større og større og har difor kome til å vere eit av dei dominerande temaa i tidsskriftet, saman med spørsmål om marxistisk økologi frå eit teoretisk standpunkt. Dette har noko fortrengt den tidlegare dominerande rolla til økonomisk kriseanalyse i tidsskriftet, sjølv om vi held fram med å publisere viktig arbeid på det området. MR har alltid vore ei politisk-økonomisk publikasjon som er sentralt oppteken av imperialisme, så kritikken av den økologiske krisa i tidsskriftet har desse intellektuelle pilarane som støttar den. Meir og meir blir politisk-økonomiske og økologiske motsetnader sett på som saman utgjer den strukturelle krisa til kapitalen som no trugar sjølve eksistensen til menneska, og som er ufråvikeleg knytt til det imperialistiske systemet.

Ein stor del av suksessen vår med omsyn til å handsame den økologiske krisa har vore på grunn av Michael Yates, direktør for Monthly Review Press. Yates er ein enormt talentfull økonom, som sitt arbeid har hovudsakleg vore retta mot spørsmål om arbeidarklassen, arbeid og fagforeiningar. I den nyaste boka si frå 2022, Work Work Work: Labor, Alienation, and Class Struggle, tok han med eit sterkt økologisk element som understreka samanhengane mellom utbytting av arbeid og utplyndring av naturen. Det er i stor grad på grunn av Yates sitt arbeid som ein redaktør (så vel som innsatsane til Paddio) at Monthly Review Press nyleg har publisert tre bøker som fekk den prestisjetunge Isaac and Tamara Deutscher Memorial Prize, der to av dei, Saito si Karl Marx’s Ecosocialism og mi The Return of Nature, fokuserte på marxistisk økologi. Fred Magdoff er ein jordvitskapar og skriv òg om politisk økonomi, og i desse rollene har han styrka vår økologiske analyse, særleg med omsyn til kritikken av landbruksnæringa.

BS: Til slutt, kva likar John Bellamy Foster å gjere i fritida frå tidsskriftarbeidet?

JBF: Bortsett frå tidsskriftet, underviser eg framleis eit par kurs i året ved universitetet og arbeider med doktorgradsstudentar i ulike avdelingar, noko som tek mykje tid. Eg har òg min eigen forsking og skriving relativt uavhengig frå MR. Eg likar å reise, vanlegvis kombinert med føredrag om sosialisme og økologi til støtte for rørsler over heile verda, sjølv om eg i det siste ikkje har reist så mykje. Eg gjer mange føredrag over internett. Eg les mykje skjønnlitteratur. Utover det er livet viet til familie og vener, og til samfunn og natur. Mykje av tida vår blir brukt utandørs heime, med lange turar kvar dag, og med turar til havet og fjella når vi kan. Som Paul Lafargue sa, utover alt det naudsynte og kreative arbeidet, har vi The Right to Be Lazy.

---

John Bellamy Foster er redaktør for Monthly Review og professor emeritus i sosiologi ved University of Oregon. Batuhan Sarican er redaksjonssjef for Gastro Eko2, ei nyheitsnettside i Tyrkia som fokuserer på mat og økologi. Dette er ein noko revidert versjon av eit intervju som vart publisert på Gastro Eko den 23. september 2023, gastroeko.com.